ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN, THẨM ĐỊNH CHỨNG CỨ – NHỮNG SAI LẦM ĐẮT GIÁ TRONG XÉT XỬ
(Góc nhìn chuyên gia từ thực tiễn xét xử và quy định pháp luật Việt Nam)
I. ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN – VẤN ĐỀ NHỨC NHỐI TRONG TRANH CHẤP DÂN SỰ
📌 Định giá tài sản trong tố tụng dân sự là một trong những yếu tố quan trọng nhất, quyết định đến tính công bằng và hợp pháp của bản án. Tuy nhiên, trong thực tiễn xét xử, nhiều vụ án bị khiếu nại, thậm chí bị hủy án do định giá tài sản không chính xác.
📌 Một tài sản nhưng có hai mức giá khác nhau, thậm chí chênh lệch lớn giữa giá thị trường và giá định giá của tòa án, đã trở thành nguyên nhân của nhiều tranh chấp kéo dài.
➡ Vậy, làm thế nào để định giá tài sản chính xác, khách quan, tránh những sai lầm có thể dẫn đến oan sai hoặc mất công bằng trong xét xử?
II. HỆ QUẢ CỦA VIỆC ĐỊNH GIÁ SAI TRONG XÉT XỬ
Ví dụ thực tiễn:
📌 Một vụ án chia thừa kế tài sản, trong đó tài sản tranh chấp là một căn nhà tại trung tâm thành phố.
Tòa án tổ chức định giá và xác định căn nhà trị giá 3 tỷ đồng.
Tuy nhiên, một bên đương sự xuất trình hợp đồng mua bán nhà gần đó với giá 5 tỷ đồng, cho thấy định giá có sự chênh lệch lớn.
Nếu tòa án không tổ chức định giá lại hoặc giám định bổ sung, đương sự bị thiệt hại có thể kháng nghị hoặc khiếu nại quyết định của tòa án, làm vụ án kéo dài không cần thiết.
➡ Bài học rút ra: Định giá tài sản sai có thể:
✔ Dẫn đến phán quyết thiếu công bằng, gây bức xúc cho đương sự.
✔ Gây khó khăn cho quá trình thi hành án nếu giá trị tài sản thực tế khác biệt lớn so với định giá trong bản án.
✔ Làm mất uy tín của tòa án, do không đảm bảo tính khách quan và minh bạch trong tố tụng.
III. NGUYÊN TẮC PHÁP LÝ KHI ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN
📌 1. Điều 104 BLTTDS 2015 – Bắt buộc định giá lại nếu có tranh chấp về giá
Theo Điều 104 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, khi có tranh chấp về giá trị tài sản, tòa án phải tổ chức định giá lại nếu một trong các bên có yêu cầu.
📌 2. Điều 101 BLTTDS 2015 – Cơ chế giám định bổ sung nếu có khiếu nại về định giá
Nếu một bên phản đối kết quả định giá, tòa án cần:
✔ Tổ chức định giá bổ sung hoặc trưng cầu giám định độc lập.
✔ Không thể dựa vào kết quả định giá ban đầu mà không kiểm tra lại.
📌 3. Đối chất giữa các bên trước khi ra quyết định định giá
➡ Trong nhiều vụ án, tòa án chỉ căn cứ vào kết quả định giá mà không tổ chức đối chất giữa các bên, dẫn đến khiếu nại kéo dài.
✔ Tổ chức phiên họp để các bên đối chiếu tài liệu, đưa ra lập luận về giá trị tài sản.
✔ Tránh tình trạng định giá thiên lệch hoặc thiếu khách quan.
IV. GIẢI PHÁP ĐỂ ĐỊNH GIÁ CHÍNH XÁC, TRÁNH SAI LẦM
1. Chọn đơn vị thẩm định giá có uy tín, tránh xung đột lợi ích
✔ Không phải đơn vị thẩm định giá nào cũng độc lập, khách quan.
✔ Khi có nghi ngờ, tòa án cần xem xét một đơn vị định giá khác để có cái nhìn toàn diện hơn.
2. Kiểm tra chéo giữa nhiều phương pháp định giá
✔ Không chỉ dựa vào một phương pháp, mà cần kết hợp nhiều yếu tố:
Giá thị trường.
Giá giao dịch thực tế gần đây.
Giá do cơ quan Nhà nước quy định.
3. Nếu có tranh chấp về giá trị tài sản, phải tổ chức định giá lại ngay
✔ Đảm bảo sự minh bạch trong tố tụng.
✔ Hạn chế rủi ro khiếu nại hoặc hủy án.
V. KẾT LUẬN – CHÍNH XÁC TRONG ĐỊNH GIÁ LÀ YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH SỰ CÔNG BẰNG
⚖ Định giá sai – Công lý bị bóp méo.
⚖ Định giá đúng – Đảm bảo xét xử công bằng.
📌 Mỗi sai lầm trong định giá tài sản có thể khiến một bản án bị hủy, kéo dài thêm hàng năm trời, gây tổn thất cho cả đương sự và hệ thống tư pháp.
📌 Một thẩm phán giỏi không chỉ dựa vào hồ sơ, mà còn biết kiểm soát quá trình định giá để đưa ra phán quyết chính xác và công bằng.
Hoàng Gia