Kinh tế chính trị là một môn học nghiên cứu các quy luật kinh tế trong quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng của cải vật chất trong xã hội. Môn học kết hợp giữa kinh tế học và các yếu tố chính trị, xã hội, nhằm giải thích cách các thể chế, chính sách, và quyền lực ảnh hưởng đến kinh tế.
Nội dung chính của môn học Kinh tế Chính trị:
1. Khái niệm cơ bản về kinh tế và chính trị:
Sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng.
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.
Quan hệ giữa kinh tế và chính trị trong các hình thái kinh tế - xã hội.
2. Các hình thái kinh tế - xã hội:
Cộng sản nguyên thủy.
Chiếm hữu nô lệ.
Phong kiến.
Tư bản chủ nghĩa.
Xã hội chủ nghĩa.
3. Quy luật kinh tế cơ bản:
Quy luật giá trị.
Quy luật cung cầu.
Quy luật lợi nhuận tối đa trong tư bản chủ nghĩa.
Quy luật phân phối trong các hình thái kinh tế khác nhau.
4. Các thành phần kinh tế:
Kinh tế tư nhân.
Kinh tế tập thể.
Kinh tế nhà nước.
Vai trò và mối quan hệ giữa các thành phần kinh tế trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
5. Chủ nghĩa tư bản:
Sự ra đời và bản chất.
Đặc điểm của sản xuất hàng hóa và thị trường trong chủ nghĩa tư bản.
Quy luật vận động và mâu thuẫn cơ bản.
6. Chủ nghĩa xã hội:
Quá trình chuyển từ tư bản chủ nghĩa sang xã hội chủ nghĩa.
Sự phát triển kinh tế và chính trị trong xã hội chủ nghĩa.
Vai trò của nhà nước và các chính sách kinh tế trong định hướng xã hội chủ nghĩa.
7. Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế:
Ảnh hưởng của toàn cầu hóa đến nền kinh tế quốc gia.
Lợi ích và thách thức trong hội nhập kinh tế.
8. Các vấn đề kinh tế - chính trị hiện đại:
Bất bình đẳng kinh tế và phân phối tài sản.
Vai trò của nhà nước trong điều tiết nền kinh tế.
Ứng phó với biến đổi khí hậu, khủng hoảng kinh tế.
Ý nghĩa của môn học:
Giúp sinh viên hiểu rõ các quy luật kinh tế và vai trò của chính trị trong phát triển kinh tế.
Cung cấp nền tảng để phân tích các vấn đề kinh tế - chính trị thực tiễn.
Định hướng tư duy, lập luận trong xây dựng chính sách và quản lý kinh tế xã hội.
Nếu bạn cần tóm tắt chi tiết từng phần hoặc phân tích chuyên sâu, hãy cho tôi biết!
12 nội dung ôn tập đề thi Kinh tế Chính trị - Triết Học Mac Lênin
1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa (SXHH). Liên hệ nền SXHH tại Việt Nam
Điều kiện ra đời SXHH:
Phân công lao động xã hội: Mỗi người, mỗi ngành sản xuất một loại sản phẩm riêng biệt, tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau trong trao đổi.
Sự tồn tại của chế độ tư hữu: Tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu của từng chủ thể riêng biệt.
Tồn tại SXHH:
SXHH tồn tại và phát triển trong mọi hình thái kinh tế - xã hội khi có phân công lao động và chế độ sở hữu khác nhau.
Liên hệ Việt Nam:
Việt Nam xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, trong đó SXHH phát triển mạnh mẽ trên cơ sở:
Kinh tế nhiều thành phần cùng tồn tại và phát triển.
Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong định hướng và điều tiết thị trường.
2. Hai thuộc tính của hàng hóa. Liên hệ hàng hóa sản xuất ở Việt Nam
Hai thuộc tính:
1. Giá trị sử dụng: Khả năng hàng hóa đáp ứng nhu cầu của con người.
2. Giá trị trao đổi: Là lượng lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa, thể hiện qua giá trị trao đổi trên thị trường.
Liên hệ Việt Nam:
Hàng hóa ở Việt Nam được sản xuất phong phú và đa dạng, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu (nông sản, dệt may, công nghệ).
Nhà nước khuyến khích nâng cao giá trị sử dụng và giá trị trao đổi thông qua phát triển khoa học công nghệ và chất lượng sản phẩm.
3. Quy luật giá trị và ý nghĩa của quy luật giá trị trong phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
Quy luật giá trị:
Sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên hao phí lao động xã hội cần thiết. Hàng hóa bán trên thị trường theo giá trị của nó.
Ý nghĩa trong kinh tế Việt Nam:
Khuyến khích cạnh tranh, nâng cao năng suất lao động.
Tạo động lực để các doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật và tiết kiệm chi phí.
Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa thông qua thị trường.
4. Mâu thuẫn công thức chung của tư bản và lý luận hàng hóa sức lao động
Công thức chung của tư bản: T - H - T' (Tiền - Hàng - Tiền tăng thêm).
Mục tiêu của nhà tư bản là giá trị thặng dư (T'), nhưng giá trị thặng dư chỉ có thể được tạo ra thông qua sức lao động.
Lý luận hàng hóa sức lao động:
Hàng hóa sức lao động có giá trị và giá trị sử dụng riêng.
Giá trị sử dụng của sức lao động là khả năng tạo ra giá trị thặng dư cho nhà tư bản.
5. Hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư, so sánh và ý nghĩa
Hai phương pháp:
1. Giá trị thặng dư tuyệt đối: Tăng thời gian lao động mà không đổi năng suất.
2. Giá trị thặng dư tương đối: Nâng cao năng suất lao động để giảm giá trị hàng hóa.
So sánh:
Cả hai đều nhằm mục đích tăng giá trị thặng dư.
Tuy nhiên, phương pháp tương đối hiện đại hơn, phản ánh tiến bộ khoa học kỹ thuật.
Ý nghĩa: Hiểu bản chất bóc lột trong chủ nghĩa tư bản và sự phát triển của kinh tế hàng hóa.
6. Quy luật tích lũy tư bản và ý nghĩa
Quy luật tích lũy tư bản:
Tích lũy tư bản là tái đầu tư một phần giá trị thặng dư vào mở rộng sản xuất.
Ý nghĩa:
Giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô và nâng cao sức cạnh tranh.
Bản chất của quy luật là tăng cường bóc lột sức lao động.
7. Lợi nhuận và lợi nhuận bình quân trong chủ nghĩa tư bản
Lợi nhuận: Phần giá trị thặng dư nhà tư bản thu được, xuất phát từ lao động của công nhân.
Lợi nhuận bình quân: Do cạnh tranh giữa các ngành, tỷ suất lợi nhuận san bằng giữa các nhà tư bản.
8. Nguyên nhân hình thành độc quyền trong CNTB và biểu hiện mới
Nguyên nhân:
Tích tụ và tập trung tư bản dẫn đến độc quyền.
Biểu hiện mới:
Độc quyền công nghệ, thị trường, tài chính.
Các tập đoàn xuyên quốc gia chi phối kinh tế toàn cầu.
9. Tất yếu khách quan thời kỳ quá độ lên CNXH bỏ qua TBCN ở Việt Nam
Việt Nam có điều kiện lịch sử, chính trị và kinh tế đặc thù nên quá độ lên CNXH bỏ qua giai đoạn TBCN.
CNXH ở Việt Nam phát triển từng bước trên cơ sở kinh tế nhiều thành phần.
10. Tất yếu khách quan và phát triển nền kinh tế nhiều thành phần
Tất yếu khách quan:
Kinh tế nhiều thành phần phù hợp với quy luật phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Cần thiết:
Huy động mọi nguồn lực để phát triển kinh tế.
11. Nhiệm vụ phát triển lực lượng sản xuất trong thời kỳ quá độ lên CNXH
Nhiệm vụ:
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Phát triển công nghệ cao và nguồn nhân lực chất lượng.
Liên hệ Việt Nam:
Việt Nam chú trọng chuyển đổi số, phát triển công nghệ thông tin, tự động hóa.
12. Nhiệm vụ mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại
Nhiệm vụ:
Tham gia tích cực vào hội nhập kinh tế quốc tế.
Mở rộng thị trường, bảo vệ lợi ích quốc gia và dân tộc.
Liên hệ Việt Nam:
Việt Nam đã tham gia các tổ chức quốc tế như WTO, CPTPP, RCEP, thúc đẩy xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài.
