Luận điểm: Bản chất sâu sắc nhất của CNĐQ là sự thống trị của độc quyền tư bản, biểu hiện qua 5 đặc trưng kinh tế cơ bản: tích tụ, tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền, tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính, xuất khẩu tư bản, sự phân chia thế giới giữa các liên minh độc quyền và sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc.
Phân tích:
Luận điểm này nhấn mạnh sự chuyển đổi căn bản trong cấu trúc của chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn cạnh tranh tự do sang giai đoạn độc quyền, nơi quyền lực kinh tế tập trung vào tay một số ít tập đoàn lớn. Dưới đây là phân tích chi tiết từng đặc trưng:
1. Tích tụ, tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền:
Tích tụ: Quá trình các doanh nghiệp nhỏ liên tục sáp nhập, hợp nhất để tạo ra các doanh nghiệp lớn hơn.
Tập trung sản xuất: Sản xuất được tập trung vào các doanh nghiệp lớn, trang bị máy móc hiện đại, nâng cao năng suất lao động.
Tổ chức độc quyền: Các doanh nghiệp lớn liên kết với nhau thành các cartel, trust, hoặc công ty đa quốc gia, thống trị toàn bộ hoặc một phần lớn thị trường.
2. Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính:
Tư bản tài chính: Sự kết hợp chặt chẽ giữa tư bản công nghiệp và tư bản ngân hàng, tạo ra một lực lượng tài chính khổng lồ.
Bọn đầu sỏ tài chính: Nhóm người nắm giữ lượng lớn tư bản tài chính, có quyền lực chi phối nền kinh tế.
3. Xuất khẩu tư bản:
Xuất khẩu vốn: Các nước tư bản phát triển đầu tư vốn ra nước ngoài để khai thác tài nguyên, xây dựng nhà máy, hoặc mua lại các công ty ở các nước khác.
Mục tiêu: Tìm kiếm lợi nhuận cao, mở rộng thị trường, kiểm soát nền kinh tế của các nước khác.
4. Sự phân chia thế giới giữa các liên minh độc quyền:
Liên minh độc quyền: Các tập đoàn lớn của các nước tư bản khác nhau liên kết với nhau để phân chia thị trường thế giới và cùng nhau chống lại các đối thủ cạnh tranh.
Chiến tranh thương mại: Các liên minh độc quyền thường gây ra các cuộc chiến tranh thương mại để bảo vệ lợi ích của mình.
5. Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc:
Chủ nghĩa đế quốc: Các nước tư bản phát triển tiến hành xâm lược và chia cắt thế giới thành các thuộc địa, bán thuộc địa để khai thác tài nguyên và thị trường.
Chiến tranh thế giới: Các cuộc chiến tranh thế giới là kết quả của cuộc tranh giành thuộc địa và ảnh hưởng giữa các cường quốc.
Chứng minh:
Các đặc trưng trên được chứng minh qua lịch sử phát triển của chủ nghĩa tư bản, đặc biệt là giai đoạn cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Sự hình thành của các tập đoàn khổng lồ như Standard Oil, U.S. Steel, sự xuất hiện của các đế quốc thực dân như Anh, Pháp, Đức, và các cuộc chiến tranh thế giới là những minh chứng rõ ràng cho luận điểm này.
Ý nghĩa của luận điểm:
Giải thích bản chất của chủ nghĩa tư bản: Luận điểm này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của chủ nghĩa tư bản, đặc biệt là xu hướng tập trung tư bản và độc quyền.
Giải thích các vấn đề toàn cầu: Luận điểm này giúp giải thích các vấn đề toàn cầu như bất bình đẳng, xung đột, và các cuộc khủng hoảng kinh tế.
Có ý nghĩa lý luận và thực tiễn: Luận điểm này cung cấp cơ sở lý luận cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng một xã hội công bằng hơn.
Kết luận:
Luận điểm về các đặc trưng kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền là một luận điểm có cơ sở khoa học và được lịch sử chứng minh. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản và những hậu quả của nó đối với nhân loại.
