Công thức chung của tư bản
Theo lý thuyết của Marx, công thức chung của tư bản được biểu diễn dưới dạng: c + v + m. Trong đó:
c: là phần tư bản không đổi, bao gồm các tư liệu sản xuất như máy móc, nhà xưởng, nguyên vật liệu...
v: là phần tư bản khả biến, đại diện cho giá trị của hàng hóa sức lao động mà nhà tư bản mua để trả lương cho công nhân.
m: là giá trị thặng dư, phần giá trị mà người lao động tạo ra nhưng không được trả công.
Mâu thuẫn cơ bản
Mâu thuẫn cơ bản nằm ở chỗ:
Hàng hóa sức lao động: Mặc dù là nguồn gốc tạo ra toàn bộ giá trị của hàng hóa, bao gồm cả giá trị thặng dư, nhưng người lao động chỉ nhận được phần giá trị tương đương với việc duy trì cuộc sống (v). Phần giá trị còn lại (m) được nhà tư bản chiếm đoạt.
Tư bản: Tư bản không tự tạo ra giá trị mà chỉ có khả năng làm tăng giá trị. Nó làm được điều này bằng cách bóc lột sức lao động của công nhân.
Mâu thuẫn này thể hiện sự đối lập giữa người lao động và nhà tư bản. Người lao động muốn nhận được phần lớn hơn trong giá trị mà mình tạo ra, còn nhà tư bản luôn tìm cách tối đa hóa lợi nhuận bằng cách bóc lột sức lao động.
Nguồn gốc của giá trị thặng dư
Giá trị sử dụng đặc biệt của hàng hóa sức lao động: Hàng hóa sức lao động có khả năng tạo ra giá trị lớn hơn giá trị của chính nó. Khi làm việc, công nhân không chỉ tái tạo lại giá trị mà họ nhận được dưới hình thức tiền lương mà còn tạo ra thêm một lượng giá trị mới, đó chính là giá trị thặng dư.
Thời gian lao động vượt quá thời gian lao động cần thiết: Để tạo ra giá trị thặng dư, nhà tư bản buộc công nhân làm việc vượt quá thời gian lao động cần thiết để tái tạo lại giá trị của hàng hóa sức lao động.
Ý nghĩa của việc phân tích mâu thuẫn này
Hiểu rõ bản chất của chế độ tư bản: Giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cơ chế vận hành của chế độ tư bản chủ nghĩa, về nguồn gốc của lợi nhuận và sự bất công xã hội.
Phát hiện các hình thức bóc lột: Giúp chúng ta nhận biết các hình thức bóc lột lao động tinh vi trong xã hội hiện đại.
Xây dựng các chính sách xã hội: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách bảo vệ quyền lợi của người lao động, giảm thiểu bất bình đẳng xã hội.
Liên hệ với thực tế Việt Nam
Mặc dù Việt Nam đã chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, nhưng mâu thuẫn giữa tư bản và lao động vẫn tồn tại, thể hiện qua các vấn đề như:
Tình trạng bất bình đẳng trong phân phối thu nhập: Một bộ phận nhỏ giàu có sở hữu phần lớn tài sản trong khi phần lớn người dân có thu nhập thấp.
Các vấn đề lao động: Chưa đảm bảo đầy đủ quyền lợi của người lao động, tình trạng làm thêm giờ, lương thấp vẫn còn phổ biến ở một số ngành nghề.
Kết luận
Mâu thuẫn công thức chung của tư bản và hàng hóa sức lao động là một trong những vấn đề cốt lõi trong lý luận của Marx và Lenin. Việc phân tích mâu thuẫn này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của chế độ tư bản chủ nghĩa và có cái nhìn sâu sắc hơn về các vấn đề kinh tế - xã hội hiện nay.
