Hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
Marx đã phân tích hai phương pháp chính mà tư bản chủ nghĩa sử dụng để sản xuất giá trị thặng dư:
Giá trị thặng dư tuyệt đối: Đây là phương pháp tăng cường bóc lột bằng cách kéo dài thời gian lao động. Thay vì làm việc 8 giờ, nhà tư bản có thể yêu cầu công nhân làm việc 10 giờ hoặc 12 giờ một ngày. Phần thời gian làm việc thêm ra này chính là thời gian tạo ra giá trị thặng dư.
Giá trị thặng dư tương đối: Phương pháp này tập trung vào việc tăng cường độ lao động. Bằng cách cải tiến công nghệ, tổ chức lại sản xuất, nhà tư bản có thể tăng năng suất lao động của công nhân. Điều này có nghĩa là trong cùng một đơn vị thời gian, công nhân sản xuất ra được nhiều sản phẩm hơn, từ đó tạo ra nhiều giá trị thặng dư hơn.
Ý nghĩa của việc nghiên cứu hai phương pháp này
Việc nghiên cứu hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư có ý nghĩa rất lớn trong việc:
Hiểu rõ bản chất của chế độ tư bản: Giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách thức tư bản chủ nghĩa tạo ra lợi nhuận, về cơ chế bóc lột lao động và mâu thuẫn giai cấp trong xã hội tư bản chủ nghĩa.
Phát hiện các hình thức bóc lột mới: Các nhà tư bản luôn tìm kiếm những cách thức mới để tăng cường bóc lột lao động. Việc nghiên cứu các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư giúp chúng ta nhận biết và đấu tranh chống lại các hình thức bóc lột tinh vi.
Xây dựng các chính sách xã hội: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách bảo vệ quyền lợi của người lao động, giảm thiểu bất bình đẳng xã hội.
Đánh giá hiệu quả của các chính sách kinh tế: Giúp chúng ta đánh giá tác động của các chính sách kinh tế đối với người lao động và doanh nghiệp, từ đó điều chỉnh các chính sách cho phù hợp.
Liên hệ với thực tiễn Việt Nam
Ở Việt Nam, mặc dù đã có nhiều chuyển đổi trong cơ cấu kinh tế, nhưng các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư vẫn tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau. Ví dụ:
Làm thêm giờ: Nhiều công nhân vẫn phải làm thêm giờ mà không được trả đủ lương hoặc không được tính vào thời gian làm việc.
Áp lực sản xuất: Công nhân thường xuyên phải chịu áp lực sản xuất cao, làm việc quá tải.
Thay đổi công nghệ: Các doanh nghiệp liên tục áp dụng các công nghệ mới để tăng năng suất, nhưng không đi đôi với việc nâng cao mức lương cho công nhân.
Kết luận
Việc nghiên cứu hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư vẫn còn rất ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Bằng cách hiểu rõ các cơ chế bóc lột, chúng ta có thể xây dựng một xã hội công bằng, nơi mà người lao động được đối xử công bằng và có cuộc sống tốt đẹp hơn.