Luận điểm: Chỉ thông qua hiệu quả của hoạt động thực tiễn mới khẳng định được nhận thức, lý luận mà con người đặt ra là đúng hay sai, đúng sai đến mức độ nào mà thôi.
Phân tích:
Luận điểm này nhấn mạnh vai trò quyết định của thực tiễn trong việc kiểm chứng tính đúng đắn của nhận thức và lý luận. Nó khẳng định rằng:
Thực tiễn là thước đo cuối cùng: Không có tiêu chuẩn nào khác ngoài thực tiễn có thể xác định một cách chính xác tính đúng đắn của một lý thuyết hay một nhận thức.
Hiệu quả của hoạt động thực tiễn: Chính kết quả thu được từ việc áp dụng lý thuyết vào thực tiễn mới chứng minh được tính đúng đắn hoặc sai lầm của lý thuyết đó.
Tính tương đối của chân lý: Chân lý không phải là tuyệt đối mà luôn luôn có tính tương đối, phụ thuộc vào điều kiện lịch sử, xã hội cụ thể.
Chứng minh:
Để chứng minh luận điểm trên, chúng ta có thể đưa ra các luận cứ sau:
Lịch sử phát triển của khoa học:
Các lý thuyết khoa học luôn được đặt ra để giải thích các hiện tượng tự nhiên. Tuy nhiên, chỉ có những lý thuyết nào được kiểm chứng qua thực nghiệm mới được công nhận.
Ví dụ: Lý thuyết của Newton về trọng lực đã được kiểm chứng qua hàng loạt thí nghiệm và ứng dụng trong thực tế, nhưng sau đó lại được bổ sung và hoàn thiện bởi thuyết tương đối của Einstein.
Sự phát triển của xã hội:
Các lý thuyết xã hội cũng phải được kiểm nghiệm qua thực tiễn.
Ví dụ: Các lý thuyết kinh tế khác nhau sẽ được đánh giá qua hiệu quả của chúng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế.
Vai trò của thực nghiệm:
Thực nghiệm là phương pháp cơ bản để kiểm chứng các giả thuyết khoa học.
Ví dụ: Trong y học, các loại thuốc mới phải trải qua quá trình thử nghiệm lâm sàng trên người trước khi được đưa vào sử dụng rộng rãi.
Ý nghĩa của luận điểm:
Khẳng định tính khách quan của nhận thức: Nhận thức không phải là sản phẩm của chủ quan mà phải dựa trên cơ sở khách quan là thực tiễn.
Hướng dẫn hoạt động nhận thức: Luận điểm này giúp chúng ta có một cách tiếp cận khoa học đối với các vấn đề nhận thức, tránh những suy đoán chủ quan.
Thúc đẩy sự phát triển của khoa học và xã hội: Bằng cách liên tục kiểm nghiệm các lý thuyết qua thực tiễn, chúng ta có thể loại bỏ những quan niệm sai lầm và tìm ra những chân lý mới.
Kết luận:
Thực tiễn là tiêu chuẩn cuối cùng để kiểm tra tính đúng đắn của nhận thức và lý luận. Chỉ thông qua việc áp dụng các lý thuyết vào thực tiễn và đánh giá kết quả thu được, chúng ta mới có thể khẳng định được tính đúng đắn của chúng. Luận điểm này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc định hướng cho hoạt động nhận thức của con người.
